Vận hành một tổ chức KH&CN từ cơ chế quản lý hành chính bao cấp sang cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bài toán này có thể có nhiều cách giải, tùy thuộc vào đặc điểm và điều kiện của mỗi tổ chức KH&CN. Nghị định 115 đã chỉ rõ, vấn đề lớn nhất của các tổ chức KH&CN công lập khi bước vào chuyển đổi là phải xác định và thực hiện tốt các nhiệm vụ KH&CN.

Để có thể làm tốt được việc xác định các nhiệm vụ KH&CN hàng năm ngay trong thời kỳ chuyển đổi cơ chế, theo chúng tôi cần thực hiện các bước sau:

Tổ chức KH&CN công lập cần giao chỉ tiêu cụ thể về thực hiện nhiệm vụ KH&CN cho các đơn vị nghiên cứu chuyên sâu trực thuộc (số lượng cũng như nguồn tài chính từ thực hiện các nhiệm vụ KH&CN).

Các đơn vị nghiên cứu nằm trong các tổ chức KH&CN công lập cần có sự chủ động trong tính toán, lập kế hoạch công tác hàng năm với tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm để tạo ra các sản phẩm nghiên cứu có ý nghĩa thực tế, có giá trị trên thị trường và thật sự hữu ích cho xã hội. Điều này có nghĩa là đơn vị đó phải tính toán và tự chủ được “đầu vào” cũng như “đầu ra” của các sản phẩm nghiên cứu. Có hai cách tính đầu vào và đầu ra để phục vụ cho việc lập kế hoạch của các đơn vị nghiên cứu thuộc các tổ chức KH&CN đó là: Cách một, xuất phát từ dự kiến tổng kinh phí sẽ thu được trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ KH&CN và các khoản thu từ hoạt động đào tạo, dịch vụ, sản xuất kinh doanh để đề ra yêu cầu về nguồn nhân lực và dự kiến mức lương, thu nhập trong năm. Cách hai, xuất phát từ số định biên, trang thiết bị có sẵn của đơn vị và dự kiến mức lương, mức thu nhập của cán bộ, công nhân viên trong đơn vị mà tính toán, đưa ra mức phấn đấu để xây dựng định mức các khoản thu từ hoạt động KH&CN và các hoạt động khác.

Để có được những chuyển biến trong hoạt động của các tổ chức KH&CN công lập, điều quan trọng là phải đổi mới tư duy, công việc và thói quen làm việc hàng ngày; tất cả đều phải được đánh giá và quy đổi ra giá trị lao động. Có như vậy, tiến trình chuyển đổi cơ chế hoạt động tại các tổ chức KH&CN công lập ở nước ta mới nhanh chóng và tiến tới thành công.

(Báo Nhân dân, 17/05/2007)