Đồng chí Nguyễn Quân, Tân Chủ tịch Hội TĐH Việt Nam

PV: Trước hết xin ông cho biết cảm nghĩ của mình khi được bầu làm Chủ tịch Hội Tự động hóa Việt Nam.

Chủ tịch Nguyễn Quân: Tôi rất cảm động vì được các đồng chí trong Ban Chấp hành khóa trước nhiệt tình mời tham gia vào hoạt động Hội. Khi được Bộ Chính trị đồng ý với đề xuất của Hội, tôi thấy vừa vui mừng, vừa lo lắng về trách nhiệm của mình với một Hội lớn và có truyền thống 20 năm. Tuy nhiên, trong quá trình đại hội thấy không khí vui mừng phấn khởi, đoàn kết và mọi người nhất trí cao bầu tôi vào vị trí Chủ tịch, tôi hy vọng mình có thể đảm đương được nhiệm vụ này.

PV: Tự động hóa (TĐH) đang là lĩnh vực quan trọng trong CNH-HĐH đất nước. Vừa là Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, vừa là Chủ tịch của một Hội chuyên ngành, ông thấy thử thách mới của mình là gì?

Chủ tịch Nguyễn Quân: Có thể nói TĐH lan tỏa trong tất cả các ngành kinh tế của đất nước, ở đâu cũng cần có công nghệ này. Đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đang CNH-HĐH đất nước, Tự động hóa càng có vai trò quan trọng. Công nghệ TĐH chính là yếu tố thúc đẩy năng suất lao động của người dân, của các doanh nghiệp dẫn đến làm tăng giá trị gia tăng của sản phẩm hàng hóa, giảm nhẹ sự vất vả của người lao động, đồng thời quyết định chất lượng sản phẩm. Trong thời kỳ hội nhập hiện nay chất lượng là yếu tố cạnh tranh giữa các quốc gia, các doanh nghiệp. Do đó, ở đâu có trình độ TĐH cao, có đầu tư cho nghiên cứu, cho đổi mới công nghệ đưa tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất thì ở đó sẽ tạo ra sản phẩm có chất lượng cao hơn, có sức cạnh tranh tốt hơn giúp cho doanh nghiệp phát triển tốt hơn, giúp quốc gia có tiềm lực ngày càng mạnh hơn.

Vì thế, các Hội chuyên ngành là tổ chức có vai trò rất quan trọng vì không phải chỗ nào Nhà nước cũng can thiệp, chỗ nào Nhà nước cũng hỗ trợ, đặc biệt khi chúng ta gia nhập WTO, yếu tố bao cấp của Nhà nước càng ngày càng giảm đi. Hội TĐH có vai trò ngày càng lớn để không những tập hợp những người làm TĐH mà còn cả những người làm trong lĩnh vực Cơ khí, CNTT, Điện tử,… để xây dựng ngành, góp phần khẳng định vị thế của ngành đối với quốc gia.

Với trách nhiệm như vậy, trong thời gian tới, tôi cũng phải thảo luận rộng rãi với các thành viên trong Hội để vượt qua một số thách thức trước mắt, phân công nhau để công việc không chồng chéo, không bỏ sót ai trong việc tham gia vào các hoạt động của Hội, tìm kiếm và phân công nhiệm vụ nghiên cứu cho các trường, viện nghiên cứu, và quan trọng là hỗ trợ và phối hợp tốt với thành viên doanh nghiệp, nơi ứng dụng trực tiếp công nghệ TĐH trong sản xuất kinh doanh. Sự liên kết giữa nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và cơ quan quản lý vốn là thách thức lớn trong nhiều năm qua, giờ đây nếu liên kết tốt thông qua một tổ chức đầu mối là Hội TĐH sẽ có tác dụng tích cực đối với sự phát triển của ngành và đất nước.

PV: Rất nhiều đại biểu có mặt trong đại hội lần này là các nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và những người hoạt động trong lĩnh vực giáo dục đào tạo. Họ cho rằng ngành TĐH cần có bộ chỉ số về tiêu chí đánh giá nhân lực, chất lượng sản phẩm cho ngành. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Chủ tịch Nguyễn Quân: Tôi cho rằng đó là nguyện vọng chính đáng và rất tốt. Chỉ có những người làm việc trong  ngành TĐH lâu năm và gặp vướng mắc trong quá trình sản xuất kinh doanh hoặc là nghiên cứu ứng dụng mới thấy cần có nhu cầu về việc xây dựng bộ chỉ số như vậy. Bộ chỉ số không những giúp cho người làm nghiên cứu xác định hướng nghiên cứu cho đúng mà còn giúp cho các doanh nghiệp khi sản xuất kinh doanh phải xác định được tiêu chí sản phẩm, những tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật đáp ứng được bộ chỉ số về tiêu chí đó.
Tôi mong rằng các thành viên của Hội sớm bắt tay vào việc xây dựng bộ chỉ số về tiêu chí đánh giá nhân lực và chất lượng sản phẩm.

PV: Điểm mới của đại hội nhiệm kỳ IV là số lượng hội viên doanh nghiệp tham gia vào Ban Chấp hành, ban Thường vụ nhiều hơn hẳn các nhiệm kỳ trước. Vậy làm thế nào phát huy được vai trò của doanh nghiệp trong các hoạt động của Hội, thưa ông?

Chủ tịch Nguyễn Quân: Vai trò của doanh nghiệp trong khoa học công nghệ gần đây mới được đánh giá đầy đủ. Trước đây chúng ta quan niệm khoa học công nghệ rất hàn lâm nên chỉ quan tâm đến giới nghiên cứu và đào tạo. Đầu tư của Nhà nước chủ yếu cho các viện nghiên cứu và các trường đại học. Tuy nhiên, trong nhiều năm gần đây, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tham mưu cho Chính phủ xác định rõ vai trò của doanh nghiệp, coi doanh nghiệp là trọng tâm của đổi mới công nghệ cũng như là địa chỉ ứng dụng các kết quả nghiên cứu từ viện, trường. Chính vì thế Đề án Phát triển thị trường Khoa học công nghệ coi doanh nghiệp chính là nguồn cầu của thị trường công nghệ.

Hội TĐH đã kịp thời đổi mới tư duy ngay từ đại hội nhiệm kỳ 3, rất nhiều doanh nghiệp đã tham gia Ban Chấp hành của Hội. Chúng tôi thấy cần đẩy mạnh một bước nữa. Đấy là các doanh nghiệp KH&CN có tiềm năng tham gia vào Hội. Trong thời gian tới các doanh nghiệp này phải đóng 2 vai, vừa là nguồn cầu quan trọng của thị trường khoa học công nghệ nhưng cũng vừa tự tạo ra nguồn cung. Tức là các doanh nghiệp có thể tạo ra các nhóm nghiên cứu, thậm chí  thành lập các viện nghiên cứu, trung tâm nghiên cứu của chính doanh nghiệp. Như vậy tự doanh nghiệp có thể nghiên cứu các vấn đề của mình. Khi nghiên cứu rồi thì chính các doanh nghiệp này là địa chỉ ứng dụng tốt nhất vì không có lý gì nghiên cứu rồi lại không sử dụng kết quả của chính mình. Bên cạnh đó, khi đã có nhiệm vụ nghiên cứu, đơn vị nghiên cứu trong doanh nghiệp sẽ tạo ra mối quan hệ với các doanh nghiệp khác, với các viện nghiên cứu và các trường đại học, từ đó việc liên kết 3 nhà được tốt hơn.
Tôi hy vọng các doanh nghiệp trong Hội TĐH sẽ làm tốt chức năng này.

PV: Nhiệm kỳ IV đã được bắt đầu, ông có thể cho biết trước mắt Hội sẽ tập trung vào những việc gì để khẳng định vị thế, vai trò của mình cũng như đóng góp vào sự nghiệp chung của đất nước?

Chủ tịch Nguyễn Quân: Nếu nói về công tác của Hội có lẽ sau kỳ họp Ban Thường vụ, họp Ban Chấp hành gần đây nhất sẽ xác định đầy đủ hơn. Nhưng với góc độ là lãnh đạo Hội, theo tôi, trước mắt đi đôi với việc kiện toàn bộ máy tổ chức, thành lập đầy đủ các ban chuyên môn để đảm đương các chức năng, nhiệm vụ của Hội theo đúng điều lệ Hội thì  Ban Thường vụ, Ban Chấp hành nên thảo luận tập trung vào 3 việc:

Thứ nhất: Tập trung nghiên cứu phản biện cho các chương trình, dự án lớn của quốc gia như việc xây dựng Nhà máy điện hạt nhân, xây dựng Sân bay Long Thành, các nhà máy lọc dầu lớn,… Đấy là những công trình mà mức độ ứng dụng TĐH rất cao. Nếu Hội không tham gia vào những dự án lớn này thì vai trò của Hội sẽ không được như mong muốn.

Thứ hai: Hội phải hoạt động rất thiết thực bằng việc tạo ra các sản phẩm TĐH, huy động các thành viên của Hội là các nhà khoa học, doanh nghiệp để cùng nhau nghiên cứu một số sản phẩm giúp ích cho doanh nghiệp như các sản phẩm tự động hóa trong ngành xi măng, sắt thép, cơ khí chính xác, khuôn mẫu, hóa chất… Hội có thể tập trung trí tuệ để nghiên cứu vấn đề của một thành viên, giúp thành viên có được sản phẩm tốt nhất cho xã hội.

Thứ ba: Tư vấn cho Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam sớm trình Chính phủ quy đinh vai trò của các Hội chuyên ngành trong việc tham gia đào tạo và sát hạch chuyên gia, kỹ sư. Như vậy Hội TĐH Việt Nam có thể tham gia tổ chức đào tạo và sát hạch kỹ sư trong lĩnh vực TĐH. Hội phải thuyết phục cơ quan quản lý học tập kinh nghiệm của các nước phát triển là muốn đào tạo chuyên gia hay kỹ sư, kỹ thuật viên giỏi thì sau một thời gian làm việc thực tiễn ở nhà máy, xí nghiệp, các cử nhân đại học phải trải qua kỳ sát hạch kỹ năng chuyên môn do các hội chuyên ngành tổ chức và việc cấp chứng chỉ hành nghề là do các Hội cấp. Nếu Hội xây dựng được chương trình sát hạch kỹ sư TĐH, để các kỹ sư TĐH sau thời gian đào tạo trong nhà trường phải có thời gian trải nghiệm với sản xuất kinh doanh, sau đó qua kỳ sát hạch của Hội để được cấp chứng chỉ đạt trình độ hành nghề thì đó chính là sự đóng góp lớn cho ngành TĐH. Tôi cho rằng trước mắt nếu làm tốt được 3 việc nói trên là rất tốt.

PV: Rất cảm ơn ông về những chia sẻ trên và chúc Ban lãnh đạo Hội TĐH Việt Nam sẽ có nhiều thành công trong nhiệm kỳ mới!

Trà Giang (thực hiện)

Số 165 (11/2014)♦Tạp chí tự động hóa ngày nay